Nước lũ vừa rút, để lại một lớp phù sa mỏng, nhão nhoét phủ lên mọi thứ. Mùi ẩm mốc, mùi đất và cả mùi tanh nồng của sông pha trộn vào nhau, lẩn quẩn trong không khí. Bà Chín – tôi đây, cùng thằng Sơn – cháu đích tôn mười hai tuổi, lúi húi dọn dẹp cái mảnh vườn con con sát bờ sông sau nhà. Lưng đã mỏi rã rời, nhưng nhìn những luống rau bị vùi lấp, lòng tôi lại sốt ruột. Phải dọn sớm, trời nắng lên đất khô cứng lại thì cực lắm.

Thằng Sơn thì khác, nó lăng xăng, hiếu động như con chim non mới sổ lồng. Vừa dọn cỏ dại, nó vừa đá bùng bẹt những vũng nước đục ngầu, thỉnh thoảng lại cao giọng kể về trận game mới thắng. Tiếng nói cười trong trẻo của nó xua đi phần nào cái không khí ảm đạm sau lũ. Tôi mỉm cười, cái thứ tiếng ồn ào ấy lại là liều thuốc quý giá nhất với người già như tôi.

“Bà ơi! Bà ơi!” Bất chợt, tiếng thằng Sơn hét toáng lên, giọng nó hơi lạc đi vì kinh ngạc xen lẫn phấn khích. Nó đứng ngay sát mép nước, chỉ tay về phía một vật thể to lớn nằm vắt vẻo bên gốc tre ngả nghiêng. “Cái gì to đùng nè bà! Chắc là đồ quý lắm!”

Tôi chống tay vào lưng, lật đật bước tới. “Cái thằng này, quý cái gì mà quý. Coi chừng là rác bẩn, đừng có táy máy tay chân.” Nhưng trong bụng tôi cũng tò mò, một vật thể to và nặng đến nỗi nước lũ không cuốn đi được thì chắc chắn phải có gì đặc biệt.

Đến gần hơn, tôi nhận ra đó là một cái bao tải dứa màu xanh cũ kỹ, căng phồng và ướt sũng. Nước sông ngấm vào làm bao bì chuyển màu đen xám, bề mặt lấm lem bùn đất. Trông nó nặng trịch, chìm một nửa trong lớp bùn nhão. Thằng Sơn cố gắng kéo nhưng không nhúc nhích.

“Bà qua kéo giúp con với! Nặng quá trời luôn!” Thằng bé cố hết sức ghì tay, khuôn mặt đỏ gay vì gắng sức. Nó vẫn tin rằng bên trong là một “kho báu” bí ẩn nào đó trôi dạt từ thượng nguồn. Ánh mắt nó lấp lánh sự chờ mong và hiếu kỳ vô bờ bến.

Tôi tiến lại, dùng hết sức bình sinh của người già bám chặt vào bao tải. Lòng bàn tay chai sạn của tôi cảm nhận được sự sần sùi lạnh lẽo của lớp bao dứa. Hai bà cháu cùng nhau kéo mạnh. Một tiếng “phụt” khô khốc vang lên khi bao tải nhấc khỏi lớp bùn lầy, để lại một cái hố sâu hoắm dưới nền đất.

Bao tải đã nằm gọn trên bờ, nặng như một tảng đá. “Giờ mở ra nha bà!” Sơn hỏi, đôi mắt tròn xoe đầy hứng thú. Tôi gật đầu, đồng ý chiều lòng đứa cháu. Dù gì cũng đã kéo lên, nên xem bên trong là thứ gì. Tôi dùng con dao rựa nhỏ mang theo để làm vườn, rạch một đường dài trên thân bao.

Một mùi xú uế, tanh tưởi và hôi thối cực độ xộc thẳng vào mũi, khiến tôi và thằng Sơn phải lùi lại. Mùi này kinh khủng hơn cả mùi nước sông đọng lâu ngày.

Nó là sự pha trộn của thịt thối rữa, hóa chất và một thứ gì đó vô cùng khó tả. Sơn bịt mũi, mặt mũi nhăn nhó, sự háo hức ban đầu đã tan biến.

“Eo ôi! Thối quá bà ơi! Kho báu gì mà kinh thế này!” Thằng bé kêu lên, quay mặt đi. Còn tôi, tôi đã tái mét mặt mày. Tim tôi đập thình thịch, một linh cảm xấu ập đến như cơn sóng dữ.

Tôi cố gắng nín thở, dùng tay banh rộng vết rạch. Thứ bên trong không phải là kho báu, cũng không đơn thuần là rác thải sinh hoạt. Là rất nhiều túi ni lông đen, trắng, kích cỡ khác nhau, được buộc chặt. Chúng dính bết vào nhau, ẩm ướt và lấm lem bùn. Nhưng thứ kinh hoàng hơn cả chính là những vết ố đỏ thẫm thấm ra từ các túi, loang lổ và ghê rợn.

Tôi biết, tôi đã thấy cái thứ bên trong. Vài chiếc túi bị rách, để lộ ra những mảng thịt tươi sống đã bắt đầu phân hủy, biến thành màu xanh tái. Mỡ trắng ngà, da dẻ nhão nhoẹt, xen kẽ là xương và cả những túi đựng nội tạng đã biến chất. Đây là rác thải công nghiệp, rác thải của một lò mổ hoặc một cơ sở chế biến thực phẩm nào đó, bị hư hỏng và tống vào bao tải rồi vứt xuống sông. Xen lẫn thịt thối là chai lọ, vỏ hộp nhựa, và các loại bao bì nilon to nhỏ.

“Bà ơi, cái gì vậy bà? Sao ghê quá vậy?” Giọng Sơn run run. Nét mặt tôi lúc này chắc hẳn kinh khủng lắm. Một cảm giác ghê tởm, phẫn nộ và sợ hãi dâng lên trong lòng. Ghê tởm vì sự ô uế, phẫn nộ vì sự vô trách nhiệm của con người, và sợ hãi vì một ý nghĩ lóe lên: liệu có gì khác ngoài thịt thối không?

Tôi hít một hơi thật sâu, cố trấn tĩnh. “Không có gì đâu con. Là thịt bị hư người ta vứt đi. Con đi vào nhà trước đi, bà gọi điện cho Ba con về dọn.” Tôi nói, giọng đã cố gắng giữ bình tĩnh nhưng vẫn nghe rõ sự run rẩy. Tôi không muốn thằng bé phải chứng kiến thêm cảnh tượng này.

“Con ở lại giúp bà.” Sơn ngoan ngoãn.

“Không được, chỗ này bẩn lắm, có mầm bệnh. Con vào nhà đi, lấy cho bà cái xô nước và cái khẩu trang y tế để trong tủ bếp.” Tôi thúc giục, gần như ra lệnh. Thằng bé nhìn tôi, ánh mắt dò xét. Có lẽ nó cảm nhận được sự căng thẳng bất thường của tôi.

Khi Sơn đã đi khuất, tôi quỳ xuống bên cạnh bao tải. Tôi không thể chịu đựng được cảnh này. Vùng đất này bao đời gắn bó với sông nước. Dòng sông là nguồn sống, là nguồn nước ngọt, là nơi cung cấp tôm cá. Giờ đây, nó lại bị biến thành bãi rác khổng lồ. Sự giận dữ bắt đầu thay thế sự sợ hãi ban đầu.

Tôi rút điện thoại ra, tay run run bấm số con trai. Thắng – bố của Sơn – đang làm ở thành phố, cách đây hai tiếng chạy xe. Thắng là con trai duy nhất của tôi, người gánh vác mọi việc trong nhà.

“Thắng đó hả con? Con về nhà ngay cho Má! Về gấp!” Tôi không kịp chào hỏi, đi thẳng vào vấn đề.

Đầu dây bên kia im lặng một lát. “Dạ, Má nói gì con không nghe rõ. Có chuyện gì vậy Má? Má có sao không?” Giọng Thắng lo lắng.

“Má không sao, nhưng có chuyện lớn ở bờ sông. Một cái bao tải rác lớn lắm, đầy thịt thối, rác rưởi… Con về ngay đi. Má không dám tự ý xử lý. Mùi hôi thối kinh khủng lắm con ơi! Về ngay, con nhé!” Nước mắt tôi bắt đầu rơm rớm, không phải vì sợ hãi mà vì bất lực trước sự ô nhiễm này.

Thắng trấn an tôi. “Má bình tĩnh, con đang sắp xếp công việc đây. Con chạy về liền, khoảng hai tiếng nữa con tới. Má đừng động vào nó, nguy hiểm lắm. Má nhớ đeo khẩu trang, đừng cho Sơn lại gần. Con gọi điện báo bên môi trường và công an xã luôn, để họ cùng xuống hiện trường. Má cứ yên tâm.”

Hai tiếng đồng hồ trôi qua dài như cả thế kỷ. Tôi đứng ngồi không yên. Sơn cứ loanh quanh bên hiên nhà, thỉnh thoảng lại nhìn ra bờ sông, ánh mắt tò mò nhưng pha chút sợ hãi. Tôi bảo nó làm bài tập, không được ra ngoài.

Thắng về, đi cùng một người thanh niên mặc đồng phục màu xanh của đội Vệ sinh Môi trường và một anh công an xã. Thắng bước xuống xe, mặt mũi nghiêm trọng. Anh lao tới ôm lấy tôi, trấn an: “Má không sao là tốt rồi. Má vào nhà nghỉ đi, cứ để con lo.”

Tôi chỉ tay về phía bờ sông. “Nó đó con. Cái bao tải dứa màu xanh kia.”

Cả ba người tiến lại. Anh công an xã chụp ảnh và ghi chép cẩn thận. Anh Vệ sinh Môi trường đeo găng tay, khẩu trang dày cộm, dùng cây gậy khều nhẹ vào bao tải. Sắc mặt anh ta cũng biến đổi, nhăn nhó vì mùi hôi thối kinh khủng.

“Cái này không đơn thuần là rác thải gia đình, Bác Thắng ạ. Đây là rác thải công nghiệp, có vẻ là từ lò mổ hoặc xí nghiệp chế biến thực phẩm. Lượng thịt này rất lớn, chắc chắn là hàng tấn bị hư hỏng rồi tống ra sông để phi tang.” Anh công an xã nhận định.

Thắng đứng nhìn, nét mặt đanh lại vì giận dữ. “Thật vô nhân đạo! Họ làm ăn thất đức, không màng đến môi trường, đến sức khỏe của người dân!” Anh siết chặt nắm tay. Anh lớn lên bên dòng sông này, và anh hiểu rõ sự tàn phá của loại rác thải này kinh khủng đến mức nào.

Sau khi làm các thủ tục cần thiết, lực lượng chức năng đến đông hơn. Họ phải dùng tới máy xúc và các thiết bị chuyên dụng để bốc dỡ và vận chuyển bao tải rác khổng lồ này đi xử lý theo đúng quy trình. Quá trình này kéo dài đến tận chiều tối.

Tôi và Sơn đứng trên hiên nhà nhìn xuống. Không khí vẫn còn vương vấn mùi hôi thối nồng nặc, nhưng lòng tôi đã nhẹ nhõm hơn rất nhiều. Cảm giác bất lực ban đầu đã được thay thế bằng sự biết ơn sâu sắc và một niềm tin mãnh liệt vào công lý.

“Ba ơi, vậy là hết dơ rồi phải không ba?” Thằng Sơn hỏi, giọng nó không còn vẻ tò mò nữa mà là một chút buồn bã và thất vọng.

Thắng quay sang con trai, quỳ gối xuống ngang tầm với nó. Anh đặt tay lên vai con. “Chưa hết hẳn đâu con trai. Rác thì dọn đi rồi, nhưng những người làm điều xấu thì vẫn còn đó. Việc của chúng ta là bảo vệ lấy môi trường này, con hiểu không? Dòng sông này là máu thịt của mình.”

“Vâng ạ.” Sơn gật đầu, khuôn mặt nhỏ bé thấm đượm sự nghiêm túc.

Thắng nhìn tôi, ánh mắt anh ấm áp và cương nghị. “Má yên tâm, con đã báo cáo đầy đủ. Họ sẽ truy tìm nguồn gốc của bao tải rác này. Con tin là sẽ tìm ra người đã làm việc thất đức này.”

Mấy tuần sau đó, cuộc sống dần trở lại bình thường. Các cơ quan chức năng đã ráo riết điều tra và cuối cùng cũng tìm ra được xưởng chế biến thực phẩm chịu trách nhiệm cho vụ xả thải. Họ bị phạt nặng và phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

Dòng sông sau nhà tôi bắt đầu hồi sinh. Cá tôm bơi lội trở lại. Tôi và Thắng đã cùng nhau dọn dẹp và trồng lại khu vườn. Thằng Sơn cũng không còn lười biếng nữa. Nó chăm chỉ ra vườn giúp tôi, không phải vì ham chơi mà vì một ý thức trách nhiệm nhỏ bé đã nảy mầm trong lòng nó.

Một buổi chiều nắng đẹp, tôi ngồi trên chiếc ghế gỗ cũ kỹ ngoài hiên, nhìn hai cha con Thắng đang tưới những luống rau xanh mướt. Thằng Sơn cười tươi, tay cầm vòi nước phun lên không trung tạo thành một cầu vồng nho nhỏ.

Thắng quay lại nhìn tôi, mỉm cười. “Má thấy không? Sông lại sạch rồi. Vườn lại xanh rồi. Cuộc sống vẫn tiếp diễn, chỉ cần chúng ta không từ bỏ hy vọng và sự kiên trì.”

Tôi gật đầu, lòng tôi tràn ngập sự an yên và niềm tự hào. Cuối cùng thì, cái bao tải rác khủng khiếp ấy đã không thể nhấn chìm niềm tin và sự sống của mảnh đất này. Nó đã trở thành một bài học, một lời nhắc nhở rằng con người phải sống có trách nhiệm với thiên nhiên.

“Ừ, Má thấy rồi. Mà con này,” tôi gọi, giọng chùng xuống một chút. “Mấy hôm đó má lo quá. Cảm ơn con đã về kịp thời.”

Thắng bước đến, nắm tay tôi. Đôi tay anh chai sạn và mạnh mẽ, khác hẳn đôi tay run rẩy của tôi. “Má đừng nói vậy. Con là con của Má, là ba của Sơn. Con phải bảo vệ gia đình, bảo vệ nơi mình sinh ra chứ. Giờ mọi chuyện êm xuôi rồi, Má cứ an tâm mà hưởng tuổi già.”

Tôi nhìn lên bầu trời, mây trắng lững lờ trôi, gió mát thổi về từ phía sông. Thằng Sơn chạy lại ôm chầm lấy tôi. “Bà ơi, tối nay mình ăn cá lóc nướng nha bà? Con vừa thấy một con bơi qua đó!”

Tiếng cười giòn tan của bà cháu tôi vang vọng khắp khu vườn. Mùi phù sa mới, mùi rau xanh non, và mùi hạnh phúc giản dị hòa quyện vào nhau. Cái bao tải kinh hoàng kia đã mãi mãi trôi vào dĩ vãng, chỉ còn lại sự yên bình và hy vọng về một tương lai tươi sáng hơn. Kết thúc có hậu không phải là mọi thứ đều hoàn hảo, mà là sau cơn sóng gió, chúng ta vẫn giữ được những gì quý giá nhất: tình yêu thương và niềm tin vào cuộc sống.